فرآیند استریل کردن تجهیزات پزشکی، یکی از مهمترین دغدغه بیمارستان ها و مراکز درمانی می باشد که بسته به نوع تجهیزات پزشکی نوع فرآیند متفاوت خواهد بود.
در تجهیزات و بارهای عفونی که نسبت به فشار و دما حساس بوده و امکان استریل نمودن آنها با دستگاه اتوکلاو بخار وجود ندارد باید از استریلایزرهای دما پایین (Low Temperature) استفاده کرد، از انواع این سیستم ها می توان به “استریل کننده گاز اتیلن اکساید”، “استریل کننده فرمالدئید” و “استریل کننده گاز هیدروژن پراکساید + پلاسما” اشاره کرد.
گاز اتیلن اکساید، گازی خطرناک و سرطانزا می باشد بطوریکه اثرات زیانباری بر روی کاربر این سیستم و همچنین محیط زیست خواهد داشت. علاوه بر این، از بین رفتن این ماده از سطوح ست های پزشکی مستلزم گذشت زمان می باشد که این امر موجب افزایش قابل توجه زمان فرآیند استریل کردن خواهد شد. فرمالدئید نیز شرایطی مشابه و به مراتب بدتری نسبت به گاز اتیلن اکساید دارد بطوریکه ضدعفونی کردن به این دو روش در اولویت روش های استریل کردن تجهیزات حساس به دما و رطوبت، نخواهد بود.
در مقابل این روش ها، دستگاه پلاسما استریلایزر قرار دارد که پیشرفته ترین دستگاه در نوع خود می باشد. این تجهیز با استفاده از هیدروژن پراکساید(آب اکسیژنه) که بصورت گاز به محفظه شامل ست های پزشکی تزریق می شود، عمل استریلیزاسیون را انجام می دهد. یکی از مزیتهای این دستگاه نسبت به انواع دیگر، مدت زمان کوتاه فرآیند استریل کردن می باشد؛ به طوریکه تجهیزات استریل شده پس از اتمام سیکل بلافاصله قابل استفاده اند. بی خطر بودن کامل پروسه برای افراد حاضر در محیط، نداشتن هیچ گونه خروجی مضر (خروجی های این دستگاه صرفاً بخار آب و اکسیژن هستند)، عدم نیاز به خروجی فاضلاب و ثابت بودن دما (45 درجه سانتیگراد) نیز از دیگر مزیت های این دستگاه به شمار می آیند.
روند کار در این دستگاه بدین شکل است که در مرحله اول پس از قرار گیری ست های پزشکی درون محفظه، خلأ ای در حد 0.1 الی 0.3 torr (هر torr معادل 1.3 میلی بار می باشد) ایجاد خواهد شد که هدف از آن تشکیل پلاسمای اولیه به منظور پیش گرم کردن محفظه می باشد.
مرحله دوم (Injection): ورودی دستگاه، آب اکسیژنه با درصد خلوص 59 %می باشد که طی فرایند خالص سازی در دستگاه، به بیش از 85% افزایش یافته و به شکل بخار به درون محفظه تزریق خواهد شد.
مرحله سوم (Diffusion): به بخار آب اکسیژنه فرصت لازم داده می شود تا با بار درون دستگاه تماس داشته باشد.
مرحله چهارم (Aeration): به منظور افزایش فشار، هوا از فیلتر مخصوص (HEPA)، به درون محفظه تزریق و در این شرایط نیز به بخار آب اکسیژنه فرصت تماس کافی با بار داده خواهد شد.
مرحله پنجم (Plasma): فشار درون محفظه را تا حد mtorr100 کاهش داده و پلاسما را درون محفظه ایجاد می کنیم. در این حالت بدلیل اثرات یونیزاسیون پلاسما و همچنین اشعه UV تابیده شده از آن، آب اکسیژنه تجزیه شده و محیطی از یون ها، الکترون های آزاد، رادیکال های هیدروکسیل، هیدروپروکسیل و اوزون را خواهیم داشت که این مخلوط طی واکنش هایی اثرات تخریبی بر روی دیواره ی میکروارگانیسم ها خواهد داشت. در این حالت استریلیزاسیون به نحو احسن درون محفظه انجام خواهد گرفت.
مرحله ششم (Ventilation): هوادهی و رساندن فشار محفظه به فشار محیط
به منظور حصول اطمینان از استریلیزاسیون کاملا بار، مراحل ذکر شده یک بار دیگر تکرار خواهند شد. (مجموعا هر سیکل کمتر از یک ساعت به طول خواهد انجامید)
